Naczelną regułą, którą kierowano się przy tworzeniu przepisów o podatkowej grupie kapitałowej (PGK) jest neutralność podatkowa transakcji zawieranych przez podmioty ją tworzące. Zwiększenie kosztów w jednej spółce powoduje zwiększenie przychodu w drugiej spółce, w rezultacie znosząc się wzajemnie.
Na gruncie przepisów o cenach transferowych oznacza to, że transakcje wewnątrz tej grupy mogą być wyceniane dowolnie (także nierynkowo) oraz zawierać umowy o nieodpłatne świadczenia (np. dokonywać darowizny) bez obawy o sankcyjne doszacowanie dochodu, jak również bez konieczności szczególnego dokumentowania takich transakcji. Jest to już ugruntowane podejście interpretacyjne i orzecznicze.
Implementacja powyższej zasady na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest problematyczna w odniesieniu do przepisów o cienkiej kapitalizacji. Obostrzenia w podatkowym rozliczeniu odsetek od finansowania udzielanego przez powiązany tzw. podmiot kwalifikowany znajduje zastosowanie także w przypadku PGK. Brak neutralności wynika z faktu, że w sytuacjach przewidzianych przepisami art. 16 ust 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT, brak jest wyłączenia dla PGK. Podmiot finansujący wykazuje przychód odsetkowy w pełnej wysokości, zaś podmiot zaciągający dług – w części ograniczonej do wysokości wynikającej z przepisów o cienkiej kapitalizacji. Pomimo że odnośny przepis wydaje się zbędny wobec PGK i zgłaszane były interpelacje poselskie (np. interpelacja nr 19216 do Ministra Finansów) w celu zniesienia niezasadnych obostrzeń, ustawodawca nie uwzględnił ich przy nowelizacji ustawy o CIT w 2013 r. Uzasadnieniem była m.in. konieczność zachowania równego traktowania podmiotów krajowych i zagranicznych na gruncie prawa unijnego oraz nienaruszalność wspólnotowej zasady swobody przedsiębiorczości.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów w odpowiedzi na interpelację 7081 stwierdził, że przepisy dotyczące tzw. niedostatecznej (cienkiej) kapitalizacji, w szczególności art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT, znajdują zastosowanie do odsetek wypłacanych wewnątrz podatkowej grupy kapitałowej. Interpretacje organów w tym zakresie są niekorzystne dla podatników. Sprawą zajmuje się WSA, któremu NSA przekazał sprawę do merytorycznego rozpatrzenia wyrokiem z 28 marca 2012 (sygn. akt II FSK 1810/10).
Warto zauważyć, że ceny transferowe będą analizowane w transakcjach pomiędzy PGK a podmiotami powiązanymi spoza PGK. Literalnie, PGK jest podatnikiem dopóki spełnia warunek o zapewnieniu rynkowości rozliczeń w takich „zewnętrznych” transakcjach zgodnie z art. 1a ust.3 pkt. b ustawy o CIT. Naruszenie powyższego warunku poprzez zaistnienie okoliczności uzasadniających szacowanie dochodu w „zewnętrznej transakcji”, sprawia, iż PGK traci status podatnika i wszelkie przywileje z tym związane. Przedsiębiorcy tworzący PGK muszą mieć to na uwadze.
Działalność strefowa
Dotychczas sporna kwestia odnosiła się do ustalenia, czy członek PGK może prowadzić działalność strefową. Sądy administracyjne (wyrok WSA w Gdańsku z 22 marca 2011, sygn. akt I SA/Gd 1311/10 oraz wyrok z 6 marca 2013, sygn. akt I SA/Kr 1615/12) orzekły rozstrzygająco, że spółka prowadząca działalność gospodarczą na terenie specjalnej strefy ekonomicznej (SSE), a więc korzystająca ze zwolnienia z tego tytułu, może wchodzić w skład PGK. NSA potwierdziło to podejście wyrokiem z 2 sierpnia 2012 (sygn. akt II FSK 1614/11). W praktyce z grona członków PGK nie będą już musiały być eliminowane spółki prowadzące działalność w SSE, zaś PGK z udziałem takiego członka zachowa swój status. Jest to możliwe pomimo warunku, że członkiem PGK nie może być podmiot korzystający ze zwolnień (na mocy ustaw innych niż ustawa o CIT). Co ważne, dochody lub straty osiągane przez członka PGK spoza zakresu działalności strefowej będą konsolidowane z wynikami pozostałych jej członków, umożliwiając osiągnięcie przez PGK dalszych oszczędności podatkowych.
Korzyścią wynikającą z utworzenia PGK jest możliwość kompensowania bieżących strat u niedochodowych członków grupy z dochodami osiąganymi przez podmioty wysoce rentowne, co umożliwia efektywne obniżenie dochodu podatkowego PGK jako całości, a ostatecznie podatku do zapłaty. Należy pamiętać jednak, że strat nie można rozliczać jeśli pojawiły się w okresie przed powstaniem PGK w przypadku upływu okresu obowiązywania umowy lub po utracie statusu podatnika przez PGK.